Αν σήμερα είμαστε υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουμε τη νευτώνεια μηχανική στην περιοχή της φυσικής, οφείλουμε να κάνουμε το ίδιο και στις περιοχές της ψυχολογίας και της ηθικής. Γιατί με την ίδια έννοια που τα άτομα δεν θεωρούνται πλέον σαν σφαίρες που μπαίνουν σε κίνηση από τα χτυπήματα των άλλων, έτσι και οι δράσεις δεν είναι οντότητες που υποχρεώνονται να λειτουργούν κάτω από καθορισμένα κίνητρα. Οι δράσεις μας μοιάζουν να υπαγορεύονται από άλλα πράγματα στο βαθμό που το άτομο που αναλαμβάνει τη δράση ταυτίζει τον εαυτό του μόνο με ένα τμήμα της κατάστασης, όπου η θέληση είναι χωρισμένη από τα πάθη ή ο νους χωρισμένος από το σώμα.
Αλλά όταν ταυτίζει τον εαυτό του με τα πάθη και το σώμα του, τότε δεν θα φαίνεται ότι η δράση του υποκινείται από κάτι έξω από τον εαυτό του. Κι αν μπορέσει να προχωρήσει ακόμη και να δεί ότι δεν είναι απλά σώμα αλλά το σύνολο της σχέσης σώμα-περιβάλλον, τότε θα πάψει να αισθάνεται ότι υποκινείται να δράσει ακόμη κι απ' το περιβάλλον.
Το αποτέλεσμα μοιάζει να ελέγχεται παθητικά από το αίτιό του, μόνον όταν θεωρείται ξεχωριστό από το αίτιο. Αλλά όταν αίτιο και αποτέλεσμα είναι όροι της ίδιας δράσης, τότε δεν υπάρχει πλέον ούτε ελεγκτής ούτε ελεγχόμενο.

Βερέττας, ό.π.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου